İksa Sistemleri

İksa, temel çukurunun kazılması ve çevresindeki yapıların güvenliği için oldukça önemli bir konudur. Derin kazılarda, yanal yüzeylerdeki kaymaların kontrol altına alınması gerekmektedir, bu nedenle yapılan yatay ve düşey destek elemanlarının tümüne iksa denir. İksa içindeki farklı uygulamalar bütünlüğüne iksa sistemleri denir. 

Yapı çukuru kazısında çıkartılan zemin, yan yüzeylere hem yatayda hem de düşeyde bir yük uygular. Yükün ortamdan uzaklaştırılmasıyla birlikte göçme, devrilme, akma, kayma gibi zeminde dayanıklılık sorunları ortaya çıkabilir. Yapılan çalışmalar, yanal ve düşey yükleri dengelemeye yardımcı olur ve iksa nedir sorusunun cevabını verir. İksa kazıları, sistemi stabil hale getirmek için farklı iksa çeşitleriyle uygulanır. 

İksa sistemi hangi şartlarda yapılmalıdır: Genel olarak bir uygulamanın gerekliliğini belirleyen şartlar, belirli bir kazı derinliği, çevredeki yapılar, zemin özellikleri, yeraltı suyu gibi faktörlerdir. Özetlemek gerekirse: 

Kazı Derinliği: Kohezyonsuz zeminlerde toplam şev yüksekliği 6 metreyi aşmamalıdır. Şev yüksekliği 3 metreyi aştığında en az 1.50 metre genişliğinde yatay destek oluşturulmalıdır. 

Çevre Yapılar: Şev üstünden itibaren en az 2 metre yatay mesafede herhangi bir yükleme yapılmamalıdır. Derin temeli olmayan yapıların yakınında şevli kazı yapılmamalı, şev üstü ile bina temeli arasında toplam şev yüksekliğinin en az 1.5 katı kadar yatay mesafe bırakılmalıdır. 

Zemin Değerleri ve Yeraltı Suyu: Belirli zemin türlerinde (kohezyonlu zeminler, sıkı kohezyonsuz zeminler, kaya türü zeminler) kazı yapılabilir. Diğer zeminlerde ise şevli kazı izin verilmez. 

İksa çeşitleri nelerdir: İksa yapısı kullanılan malzeme ve çalışma süreleri açısından ikiye ayrılır: Geçici iksa sistemleri ve Kalıcı iksa sistemleri. 

Geçici iksa, belirli bir süre boyunca yanal yüzeyleri destekleyebilecek sistemleri ifade eder. Bu süre zarfında su basman kotuna kadar boşlukları doldurarak veya ek destek yapıları ekleyerek sistemi dengelemeye çalışmalısınız. Bu süreci kontrol etmek için aletsel gözlem ve testler yapılır. Geçici iksa imalatı, belirli bir süre için tasarlanmış malzeme ve teknik detayları içerir, genellikle 18-24 ay arasındadır. 

Geçici İksa Elemanları şunlar olabilir: Düşey Elemanlar: Fore kazık, Mini kazık, Diyafram duvar, Kuyu perde, Palplanş perde, İstinat perdesi, Püskürtme beton, Geçirimsizlik perdesi. 

Yatay Elemanlar: Ankraj, Zemin çivisi, Boru destek, Fiber ankraj, Beton kirişler. 

Birleştirici Elemanlar: Başlık kirişi, Kuşak kirişi, Çelik profiller. 

Kazı alanına etki eden yanal toprak itki güçleri, düşey ve yatay elemanlar tarafından taşınır. Bu elemanlar arasında köprü görevi, birleştirme elemanları tarafından sağlanır. İksa sistemleri tasarım esasları hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz. 

İksa sistemi yapım metotları genellikle yatay ve düşey elemanlarla birlikte uygulanır. En yaygın iksa uygulamaları şunlardır: [Liste tamamlanmamış, detaylı bilgi için ilgili kaynaklara başvurabilirsiniz.